مطالعۀ تطبیقی نمادهای مقاومت در نشانه‌های دانشگاهی ایران

آیا در نشانه‌های دانشگاهی معاصر از نمادهای «مقاومت و پایداری» بهره گرفته شده است؟ اصولاً مسئلۀ مقاومت در محیط فرهنگی دانشگاه چگونه تصویری می‌تواند داشته باشد؟ نشانه‌های دانشگاهی علاوه بر نمایش هویت سازمانی به زبان تجسمی می‌بایستی بیانگر رسالت جهل‌زدایی نیز باشند. در واقع مقاومت در برابر هجمه‌های غیرفرهنگی از جمله وظایف ماهوی و مستمر مراکز علمی و دانشگاهی بوده است. هدف از مقالۀ حاضر شناسایی نمادهای «مقاومت» در نشانه‌های دانشگاهی ایران در سه دهۀ اخیر است. در این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و اینترنت در مجموع بیست نمونۀ انتخابی از نشانه‌ها در دو گروه به‌صورت تطبیقی مطالعه شده است. ابتدا چهار نمونه از نشانه‌های نهادهای فرهنگی اجتماعی که مسئولیت سازمانی مرتبط با موضوع مقاومت داشتند انتخاب و شاخص‌های بصری مقاومت از آنها استخراج شده سپس شانزده نشانۀ دانشگاهی حاوی نمادهای مقاومت از میان جامعۀ آماری بالغ بر 74 نشانۀ دانشگاهی مورد بررسی قرار گرفته است. مقالۀ حاضر به روش توصیفی تجزیه و تحلیل آماری و با تطبیق رمزگان تصویری در دو گروه نمادهای مقاومت را مشخص کرده است. یافته‌ها حاکی از بهره‌گیری نشانه‌های دانشگاهی از نمادهای مقاومت است، به‌طوری که شاخص‌ترین نمادهای مقاومت ملهم از معماری هنر ایرانی‌ـ‌اسلامی است. نتیجۀ قابل توجه دیگر معرفی دو سبک عمدۀ گرافیکی در طراحی نشانه‌های معاصر ایران است، که در هر دو سبک، نمادهای «مقاومت» با رمزگان مصور در نشانه‌های مورد مطالعه متبلور شده‌اند: الف) سبک «ترکیبی‌ـ‌شمایلی» با رویکرد سنتی؛ ب) سبک یا جریان «تحلیلی‌ـ‌تجریدی» با رویکرد مدرن.